Komórka to podstawowy budulec wszelkich żywych organizmów. Podstawowa jednostka funkcjonalna i strukturalna prostych (jednokomórkowych) i złożonych ziemskich organizmów. Mikroskopijna drobina złożona z wody, białka i węglowodanów. Jest tak maleńka, że w łebku od szpilki zmieściłoby się 10 tys. takich maleńkich drobin! Cienkie elastyczne błony wyznaczają jej zewnętrzne granice i oddzielają jej wewnętrzne pomieszczenia.
By Kelvinsong (Own work) [CC0], via Wikimedia Commons.
Pierwsza komórka powstała prawdopodobnie ok. 3,5 miliarda lat temu.
W ciele człowieka funkcjonuje aż 235 różnych rodzajów komórek. W sumie organizm ludzki zbudowany jest z biliona komórek.
W wielokomórkowym organizmie zwierzęcym pojedyncza komórka działa jak całkowicie zautomatyzowana i wyspecjalizowana fabryka […]. (Ken Pedersen, s. 101).
Zlokalizowana jest w ogromnej metropolii, w której mieści się wiele rodzajów podobnych komórek-fabryk. Maleńka komórka posiada niezależny system komputerowy (jądro komórkowe – centrum sterowania komórką), który przechowuje w pamięci plany całego miasta. Gromadzi w molekularnej pamięci instrukcje operacyjne, plany utrzymania i rozwoju metropolii: plany systemów komunikacji, dystrybucji energii, usuwania odpadów i obrony. Pamięć systemu komputerowego komórki kryje się w cząsteczkach DNA (w genach znajdujących się wewnątrz chromosomów w jądrze komórkowym).
Komputerowy i komunikacyjny system [komórki] to niezrównane arcydzieła molekularnej sztuki. (Ken Pedersen, s. 103).
Komórka posiada co najmniej 20 oddzielnych pomieszczeń (wysoko wyspecjalizowanych hal fabrycznych, produkcyjnych bądź magazynowych), w których są przeprowadzane specjalne operacje. Są więc pomieszczenia przeznaczone do odbierania surowców w postaci aminokwasów, węglowodanów, tlenu, witamin i minerałów; magazyny przeznaczone do składowania tych surowców; pomieszczenia, w których znajdują się piece do spalania tlenu, dostarczające energii całej komórce; pomieszczenia, w których znajdują się odpowiednio zaprogramowane maszyny do budowy białek; pomieszczenia do przechowywania wyprodukowanych białek; bądź pomieszczenia do magazynowania tymczasowych odpadów. Wszystkie czynności wykonywane są przez maleńkie cząsteczki. Cząsteczki porozumiewają się między sobą. Wychwytują inne cząsteczki i rozbijają je na potrzebne im elementy budowlane. Następnie centralny komputer nakazuje im złożyć te elementy z powrotem, tworząc z nich preferowane białka. Maleńkie robotne cząsteczki dokładnie sprawdzają strukturę danego białka, aby upewnić się, że wszystkie połączenia między aminokwasami są prawidłowe. Jeśli znajdą jakiś błąd, natychmiast go korygują. Jeśli wyprodukowano już dostateczną liczbę białek, RNA nakazuje wstrzymać produkcję. Inne cząsteczki chwytają gotowe białka, przenoszą do magazynów i odkładają na miejsce. Następnie wracają, aby zabrać kolejne.
Komórki zajmują się zatem „konstruowaniem”, produkcją białek. Komórki różnych rodzajów tworzą różne białka. Używają do tego 20 aminokwasów. Zgodnie i jednogłośnie współdziałają, aby z tych białek zbudować nas i inne ziemskie stworzenia.
Instagram
Tekst sporządzono na podstawie fragmentów super-książki: Ken Pedersen, Wszechświat Jenny. Jak opowiedziałem mojej córeczce o galaktykach, gwiezdnym pyle i życiu, Wydawnictwo WAM, Kraków 2005.
- David Burnie, Ilustrowany Słownik Szkolny. Biologia, Muza SA, Warszawa 1994, s. 18-23.
- Oxford. Encyklopedia Szkolna, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1992, t. 1, s. 203.
- Wikipedia (hasło encyklopedyczne: Komórka).
Fotografia: Microscope by University of Liverpool Faculty of Health & Life Sciences on Flickr | Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)
Zagadkowy Wszechświat 